Luchtdicht bouwen is een essentieel onderdeel van moderne, duurzame bouwpraktijken, zeker in de context van de eisen van het Bouwbesluit in Nederland en de BENG-normen. Het draagt significant bij aan energiebesparing, comfort en gezondheid. Door de juiste technieken en materialen toe te passen, aandacht te besteden aan detaillering en kwaliteitsborging, en te zorgen voor een goed ventilatiesysteem, kan een hoog niveau van luchtdichtheid worden bereikt. Dit resulteert in gebouwen die niet alleen energiezuinig zijn, maar ook een gezond en comfortabel binnenklimaat bieden voor de bewoners en gebruikers. In dit artikel duiken we diep in de wereld van luchtdicht bouwen en de eisen die het Bouwbesluit hieraan stelt. Het Bouwbesluit 2012 zoals wij die kennen is per 1 januari 2024 vervallen. Naast de nieuwe wet voor kwaliteit van bouwen vervangt het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl) het Bouwbesluit 2012.

Wat is Luchtdicht Bouwen?

Luchtdicht bouwen is een bouwtechniek waarbij alle ongewenste luchtlekken in een gebouw worden gedicht. Het doel is om de luchtuitwisseling met de buitenomgeving uitsluitend via gecontroleerde ventilatiesystemen te laten plaatsvinden.

Definitie en Kernprincipes

Bij luchtdicht bouwen gaat het om het minimaliseren van infiltratie (lucht die van buiten naar binnen stroomt) en exfiltratie (lucht die van binnen naar buiten stroomt) door kieren en naden in de gebouwschil. Dit wordt bereikt door zorgvuldige detaillering en het gebruik van specifieke materialen en technieken.

De kern van luchtdicht bouwen ligt in het creëren van een ononderbroken luchtdichte schil rondom de verwarmde ruimten van een gebouw. Deze schil moet alle verwarmde ruimten omsluiten en mag geen onderbrekingen of lekken bevatten.

Toepassingsgebieden

Luchtdicht bouwen is relevant voor:

• Nieuwbouwprojecten, waar het vanaf de ontwerpfase kan worden geïntegreerd.
• Renovatieprojecten, waar bestaande luchtlekken kunnen worden opgespoord en gedicht.
• Zowel woningbouw als utiliteitsbouw (bv. scholen en kantoren).

Sprekende voorbeelden hiervan vindt u terug op onze projectpagina.

Voordelen van Luchtdicht Bouwen

De voordelen van luchtdicht bouwen zijn talrijk en hebben betrekking op verschillende aspecten van duurzaamheid, comfort en gezondheid.

Energiebesparing en Duurzaamheid

Luchtdicht bouwen leidt tot aanzienlijke energiebesparingen:

• Het vermindert warmteverlies via luchtlekken, wat resulteert in lagere energiekosten (gemiddeld 15-25% besparing op de verwarmingskosten, gebaseerd op onze ervaring)
• Het ondersteunt de isolatieprestaties van een gebouw, waardoor de effectiviteit van isolatiematerialen wordt gemaximaliseerd
• Het draagt bij aan een lagere CO₂-uitstoot door verminderd energieverbruik voor verwarming en koeling, essentieel voor de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeenten.

Verbeterd Wooncomfort

Een luchtdicht gebouw biedt een merkbaar verbeterd wooncomfort:

• Geen hinderlijke tocht door kieren of naden, wat veel voorkomt in oudere, minder goed geïsoleerde woningen in de regio
• Een constante binnentemperatuur, zowel in de zomer als in de winter
• Minder temperatuurverschillen tussen verschillende ruimtes in het gebouw
• Betere geluidsisolatie door minimalisering van geluidsoverdracht via kieren en naden (vooral relevant in dichtbebouwde gebieden zoals de binnenstad)

Gezondheidsvoordelen

Luchtdicht bouwen heeft ook positieve effecten op de gezondheid:

• Het voorkomt vochtproblemen en schimmelvorming door ongecontroleerde condensatie, een bekend probleem in slecht geventileerde woningen
• Het vermindert de infiltratie van fijnstof en andere luchtvervuiling van buitenaf, wat bijdraagt aan een gezonder binnenklimaat
• Het zorgt voor een betere controle over de binnenluchtkwaliteit via gecontroleerde ventilatie

Technieken en Materialen voor Luchtdicht Bouwen

Om een gebouw luchtdicht te maken, worden verschillende technieken en materialen ingezet.

Luchtdichte Folies en Membranen

Deze vormen vaak de basis van een luchtdichte constructie:

• Dampopen membranen: Worden aan de buitenzijde van de isolatie aangebracht om wind- en waterdichtheid te garanderen. Ze laten waterdamp van binnen naar buiten ontsnappen, wat cruciaal is voor het voorkomen van vochtproblemen.
• Dampremmende folies: Aan de binnenzijde van de constructie om te voorkomen dat vochtige binnenlucht in de constructie condenseert. De Sd-waarde (waterdampdiffusieweerstand) is hierbij een belangrijke indicator.
• Intelligente dampremmers: Passen hun dampweerstand aan afhankelijk van de relatieve luchtvochtigheid. In de winter hebben ze een hoge Sd-waarde, terwijl deze in de zomer daalt, waardoor de constructie kan uitdrogen. Dit is vooral nuttig bij renovatieprojecten in oudere panden in ‘s-Hertogenbosch.

Afdichtingsmaterialen

Voor het afdichten van naden, kieren en aansluitingen worden verschillende materialen gebruikt:

• Acrylaat tapes: Zeer duurzaam en geschikt voor verschillende ondergronden. Ze bieden een goede luchtdichte afsluiting voor langere termijn.
• Butyl tapes: Ideaal voor het afdichten van doorvoeren (bv. leidingen, ventilatiekanalen) en moeilijke aansluitingen, vanwege hun flexibiliteit en sterke kleefkracht.
• Elastische kitten (bv. MS-polymeer, polyurethaan): Blijvend flexibel om bewegingen in de constructie op te vangen zonder de luchtdichtheid te verliezen.
• Afdichtingslijmen: Voor het permanent verlijmen van folies en membranen, wat zorgt voor een continue luchtdichte laag.
• PUR-schuim: Efficiënt voor het vullen van grotere kieren en gaten, maar vereist vaak nabewerking met tape of kit voor een duurzame luchtdichte afwerking.
• Compressiebanden: Ideaal voor bewegende delen zoals kozijnen, waarbij ze door compressie een luchtdichte afsluiting vormen.

Prefab Elementen en SIP-panelen

(Afbeelding: Voorbeeld van een prefab wandelement met geïntegreerde isolatie)

Bij nieuwbouwprojecten in de regio worden steeds vaker prefab elementen en SIP-panelen (Structural Insulated Panels) toegepast:

• Deze elementen worden onder gecontroleerde omstandigheden in de fabriek vervaardigd, wat resulteert in een hogere nauwkeurigheid en minder kans op luchtlekken.
• Ze bieden een hoge mate van luchtdichtheid door nauwkeurige productie en goed afgewerkte aansluitingen.
• SIP-panelen integreren structurele en isolerende functies, wat bijdraagt aan minimalisering van thermische bruggen en luchtlekken.

Luchtdicht Bouwen Bouwbesluit 2012 (Nederland)

Het Bouwbesluit 2012 in Nederland stelt specifieke eisen aan de luchtdichtheid van gebouwen om energieverlies te beperken. Deze eisen zijn van toepassing op alle nieuwbouw- en renovatieprojecten in Nederland. Het Bouwbesluit 2012 zoals wij die kennen is per 1 januari 2024 vervallen. Naast de nieuwe wet voor kwaliteit van bouwen vervangt het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl) het Bouwbesluit 2012.

Qv;10-waarde en Luchtdichtheidsklassen

De luchtdoorlatendheid wordt uitgedrukt in de Qv;10-waarde:

• Dit is de luchtvolumestroom die ontstaat door kieren en naden bij een drukverschil van 10 Pascal.
• De waarde wordt uitgedrukt in dm³/s.m² (kubieke decimeter per seconde per vierkante meter).

Volgens de NEN 2687 (Classificatie van luchtdoorlatendheid van woningen) worden de volgende luchtdichtheidsklassen onderscheiden:

Sinds 1 januari 2021 zijn de BENG-normen (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) van kracht. Deze normen, vastgelegd in de NEN 7120 (Energieprestatienormering voor gebouwen), stellen eisen aan de maximale energiebehoefte, het fossiel energiegebruik en het minimale aandeel hernieuwbare energie. Luchtdicht bouwen is essentieel om aan deze normen te voldoen, aangezien luchtlekken een significant negatief effect hebben op de energieprestatieberekeningen. Per 1 januari 2021 is de NTA 8800 van kracht. Deze vervangt de NEN 7120 bij de bepaling van de energieprestatie van een woning.

Controle en Handhaving

Bij oplevering van bouwprojecten wordt steeds strenger gecontroleerd of de gebouwen voldoen aan de luchtdichtheidseisen van het Bouwbesluit. De volgende methoden worden hiervoor gebruikt:

• Blowerdoortest (NEN 2686): Hierbij wordt een ventilator in een deur- of raamopening geplaatst om een drukverschil te creëren, waarmee de luchtdichtheid nauwkeurig kan worden gemeten. Een rapport van deze test is vaak vereist bij de oplevering. (Link naar een voorbeeldrapport van een blowerdoortest uitgevoerd in de regio)
• Thermografische metingen: Met een warmtebeeldcamera kunnen warmteverliezen en luchtlekken visueel worden gemaakt, wat helpt bij het identificeren van probleemgebieden.
• Rookproeven: Hierbij wordt rook gebruikt om luchtstromen te visualiseren en de locatie van lekken te bepalen.

Relevante Regelgeving en Normen (Nederland)

Naast het Bouwbesluit zijn er verschillende regelgevingen en normen die betrekking hebben op luchtdicht bouwen in Nederland:

Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), die sinds 2023 gefaseerd van kracht is, stelt dat aannemers verantwoordelijk zijn voor het voldoen aan de bouwtechnische eisen, inclusief de luchtdichtheidseisen. Dit betekent dat een zorgvuldige uitvoering en controle van de luchtdichte details tijdens de constructie van cruciaal belang is.

NEN-normen

Verschillende NEN-normen zijn direct relevant voor luchtdicht bouwen:

• NEN 2687: Classificatie van luchtdoorlatendheid van woningen
• NEN 7120: Energieprestatienormering voor gebouwen
• NEN 2686: Meetmethode voor luchtdoorlatendheid van gebouwen

Milieuprestatie Gebouwen (MPG)

De Milieuprestatie Gebouwen (MPG) norm stelt eisen aan de milieubelasting van materialen die in een gebouw worden toegepast. Luchtdicht bouwen draagt bij aan een betere MPG door het verminderen van het energieverbruik en daarmee de indirecte milieubelasting.

Praktische Tips voor Luchtdicht Bouwen

Op basis van onze jarenlange ervaring Baushield met bouwprojecten, delen we graag enkele praktische tips voor een succesvolle uitvoering van luchtdicht bouwen:

Aandacht voor Detaillering

• Aansluitingen tussen verschillende bouwdelen: Besteed extra aandacht aan de naadloze aansluiting van wanden, vloeren, daken en gevels. Gebruik de juiste tapes en kitten om luchtlekken te voorkomen.
• Doorvoeren voor leidingen en kabels: Zorg voor luchtdichte manchetten of tape-afdichtingen rondom alle doorvoeren van leidingen en kabels door de luchtdichte schil. Dit is een veelvoorkomend probleemgebied.
• Kozijnaansluitingen: Sluit kozijnen zorgvuldig aan op de omliggende constructie met behulp van compressiebanden, folies en kitten.
• Dakdoorvoeren en schoorstenen: Gebruik speciale afdichtingssystemen voor dakdoorvoeren en schoorstenen om de luchtdichtheid te waarborgen.

Kwaliteitsborging tijdens de Bouw

• Duidelijke afspraken: Maak duidelijke afspraken over de luchtdichtheidseisen met alle betrokken partijen (architect, aannemer, installateur).
• Goede instructies: Zorg voor gedetailleerde instructies en training van uitvoerend personeel over de correcte toepassing van de luchtdichtingsmaterialen.
• Tussentijdse controles: Voer regelmatige controles uit tijdens de bouw om eventuele fouten of lekkages vroegtijdig te signaleren en te corrigeren.
• Blowerdoortest vóór afwerking: Plan een blowerdoortest in voordat de binnenafwerkingen worden aangebracht, zodat eventuele lekkages nog eenvoudig kunnen worden verholpen. Dit bespaart tijd en kosten op de lange termijn.

Balans met Ventilatie

• Gecontroleerde ventilatie: Een luchtdicht gebouw vereist een goed gecontroleerd ventilatiesysteem om een gezond binnenklimaat te garanderen. Overweeg een mechanisch ventilatiesysteem met warmteterugwinning (balansventilatie).
• Onderhoud: Zorg voor regelmatig onderhoud van het ventilatiesysteem om een optimale werking te garanderen.

Meer weten over Luchtdicht Bouwen Bouwbesluit?

Maak ook uw bouwproject luchtdicht! Ontdek de innovatieve oplossingen van Baushield en profiteer van 10 jaar garantie op al onze producten en applicaties. Vraag vandaag nog een vrijblijvend adviesgesprek aan en bespaar direct op uw energiekosten.

Wij zijn telefonische te bereiken op: +31 (0) 73 503 5843, per mail op info@baushield.com of vul het online contactformulier in voor een passende offerte.